Bu sayfa PEDro’da kullanılan dizinleme kriterlerini ve kodlarını içerir:
1. Kriterler
Klinik çalışmaların dahil edilme kriterleri
Aşağıdaki kriterler PEDro’ya dahil edilebilir ve edilemez çalışmaları ayırdetmek için kullanılıyor:
- Çalışma, en az iki müdahalenin karşılaştırmasını içermeli ve karşılaştırmaların müdahale etkinliğinin sonuçlarını rapor etmelidir. Bu müdahalelerden biri tedavi kontrolü veya sham müdahale olabilir. Alternatif olarak, çalışma, hangisinin en etkili olduğunu belirlemek amacıyla etkili olduğu düşünülen iki veya daha fazla müdahalenin karşılaştırılmasını içerebilir. Her katılımcının birden fazla müdahaleye tabi tutulduğu çapraz denemeler, diğer kriterlerin de karşılanması koşuluyla PEDro’ya dahil edilecektir. Katılımcıların gruplar halinde müdahalelere ayrıldığı küme çalışmaları, diğer kriterlerin de karşılanması koşuluyla PEDro’ya dahil edilecektir. Müdahaleler, tedavileri, önleme stratejilerini, tanı testleri veya teknikleri, yönetim veya eğitim stratejilerini içerebilir (ancak bunlarla sınırlı değildir). Klinik araştırmanın protokol belgeleri PEDro’da arşivlenmeyecektir.
- Değerlendirilen uygulamalardan en az birisi halihazırdaki fizyoterapi uygulamalarının bir bölümü olmalıdır ya da ileride böyle olma potansiyeli taşımalıdır. Ancak, çalışmanın fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilmiş olması gerekmediği gibi uygulamaların fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilmiş olmasına da gerek yoktur.
- Uygulamalar, fizyoterapi çalışmalarının yapıldığı (veya yapılabileceği) olgular üzerinde gerçekleştirilmiş olmalıdır. Yani, genelde uygulamalar sağlıkla ilgili bir duruma veya özüre sahip olan (tedavi çalışmaları) veya böyle durumlar açısından risk taşıyan insanlara (korunma stratejileri) yapılmış olmalı. Hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen çalışmalar PEDro’da arşivlenmiyor.
- Çalışmada olgular uygulamalara rastgele dağıtılmış olmalı ya da rastgele dağılım amaçlı olmalıdır. Rastgele dağılım amaçlı derken, alternasyon gibi dağıtım yöntemlerini (mesela, “kliniğe gelen her ikinci hasta tedavi grubuna dağıtıldı”) ya da olguların doğum tarihlerinin çift veya tek olmasına göre ya da hastane kayıt numarasınaa göre dağıtımını kastediyoruz. PEDro’ya dahil edilmek için çalışma kesinlikle rastgele dağılımı ya da rastgele dağılım amaçlı bir yöntemi kullanmış olmalıdır (yani, eğer bu dağıtım yöntemlerinden birisinin kullanıldığından emin olunamıyorsa, çalışma PEDro’ya dahil edilmiyor).
- Çalışma hakemli bir dergide tam metin olarak yayımlanmış (sadece özet değil) olmalıdır.
Kullanılan yöntemlerin kalitesine ya da yazarların yapmaları gerekeni gerçekten yapıp yapmadıklarına yönelik yargılar, bir klinik çalışmanın PEDro’ya dahil edilme kriterlerine uygunluğuna karar vermede kullanılmaz.
Sistematik derlemelerin dahil edilme kriterleri
Fizyoterapi uygulamalarını değerlendiren sistematik derlemeler de PEDro’da arşivleniyor. Sistematik derlemeler (bazen tutarsız bir şekilde meta-analiz de deniyor), önyargıyı en aza indirgemede kullanılan yöntemlerle geleneksel derlemelerden (“anlatım”) ayırdediliyor. Aşağıdaki kriterler PEDro’ya dahil edilebilir ve edilemez sistematik derlemeleri ayırdetmek için kullanılıyor:
- Derleme, arama stratejisi ve dahil edilme kriterlerini betimlenen bir Yöntem bölümünü içermelidir.
- Derleme PEDro’ya dahil edilme kriterlerine uyan en az bir çalışma, derleme ya da kılavuzu içermelidir (ya da bir çalışma, derleme ya da kılavuzun arandığını ancak bulunamadığını açıkça belirtmelidir).
- Çalışma hakemli bir dergide tam metin olarak yayımlanmış (sadece özet değil) olmalıdır.
Kullanılan yöntemlerin kalitesine ya da yazarların yapmaları gerekeni gerçekten yapıp yapmadıklarına yönelik yargılar, bir sistematik derlemenin PEDro’ya dahil edilme kriterlerine uygunluğuna karar vermede kullanılmaz.
Kanıta dayalı klinik uygulama kılavuzlarının dahil edilme kriterleri
Kanıta dayalı klinik uygulama kılavuzları aşağıdaki kriterlere uymaları halinde dahil ediliyorlar:
- Klinik uygulama kılavuzu bir sağlık meslek derneği veya topluluğunun, özel veya kamu kuruluşunun, sağlık bakımı organizasyonu veya planının ya da devlet kurumun himayesinde üretilmiştir. Bir klinik uygulama kılavuzu yukardaki organizasyon tiplerinden birisi tarafından resmen desteklenmemiş veya sponsorluk yapılmamış bir birey veya bireyler tarafından geliştirilmiş ve dağıtılmışsa, PEDro’ya dahil edilme kriterleri yerine getirmemektedir.
- Klinik uygulama kılavuzu halka açıktır.
- Kılavuzun geliştirilmesinde sistematik bir literatür taraması yapılmış ve hakemli dergilerde yayınlanmış mevcut bilimsel kanıtlar derlenmiştir VEYA kılavuzlar, yayın tarihlerinden önceki 4 yılda yayımlanan sistematik derlemelere dayanmaktadır.
- Klinik uygulama kılavuzu, uygun sağlık bakımı hakkında karar vermeye rehberlik etmek için sistematik olarak geliştirilmiş önerileri, stratejileri, veya bilgileri kapsayan ifadeler içeriyor.
- En az bir öneri mevcut fizyoterapi uygulamalarının bir parçasına yöneliktir ya da fizyoterapi uygulamalarının bir parçası olabilecek bir uygulamaya yöneliktir.
- Fizyoterapi önerileri en az bir randomize kontrollü çalışmaya ya da fizyoterapiyle iligili derlemeye dayanıyor.
Kullanılan yöntemlerin kalitesine ya da yazarların yapmaları gerekeni gerçekten yapıp yapmadıklarına yönelik yargılar, bir klinik uygulama kılavuzunun PEDro’ya dahil edilmeye uygun olup olmadığına karar vermede kullanılmamalıdır.
2. Kodlar
Alt disiplin
Bu kategoriler fizyoterapinin çeşitli yönlerine karşılık geliyor. Eğer belirli bir çalışmanın alanı bunlara uymuyorsa, “Bu alanda uygun değer yoktur” kodlayınız.
Kardiyotorasik
Akut kardiyotorasik uygulamaları ve kardiyotorasik rehabilitasyonu veya kardiyotorasik sistemi etkileyen durumlara sahip kişilerde fitness eğitimini değerlendiren çalışmaları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir. Bu alt disiplin, hasta popülasyonlarında genel fitness eğitimi çalışmalarını içermez. Sağlıklı popülasyonlarda genel fitness eğitimi ile ilgili çalışmalar PEDro’da indekslenmiyor
Kontinans ve kadın sağlığı
Erkek ve kadın inkontinansı ve anne için doğum öncesi ve sonrası uygulamaları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir
Ergonomi ve iş sağlığı
İş yeri uygulamalarını veya işle ilgili durumlar için işçiler üzerindeki uygulamaları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir
Gerontoloji
Çalışma örnekleminin ortalama 60 yaşın üzerinde olduğu ve sıklıkla yaşlı insanları etkileyen durumları (örneğin, artrit) inceleyen çalışmaları içerir
Kas-iskelet
Bel ağrısını, romatizmal hastalığı, tuzak sendromlarını, nevraljiyi içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir
Nöroloji
Karpal tünel sendromu, nevralji veya siyatik gibi primer bulgusu ağrı ve parestezi olan durumlar haricindeki merkezi ve periferal sinir sistemi lezyonlarını içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir
Onkoloji
Tümör ve kanserlere bağlı sağlık problemlerine yönelik uygulamaları değerlendiren çalışmaları içerir
Ortopedi
Sadece kırıkları ve örneğin diz replasmanı, ligament onarımı gibi ortopedik ameliyatlar öncesi ve sonrası uygulamaları içerir
Pediatri
Örnekleminin ortalama yaşının 16’nın altında olduğu ve çoğunlukla çocukları etkileyen durumları (örneğin, kistik fibrozis) kapsayan çalışmaları içerir
Spor
Sporcuları etkileyen durumların (mesala, ligament onarımları) yanı sıra spesifik olarak spor yaranlanmalarını ilgilendiren çalışmaları içerir
Bu alanda uygun değer yoktur
Uygulama
Bu kategoriler fizyoterapi uygulamalarının geniş alanlarını kapsıyor. Eğer belirli bir yayında kullanılan uygulama bunlardan birisine uygun değilse, “Bu alanda uygun değer yoktur” kodunu kullanılmalıdır.
Akupunktur
Davranış modifikasyonu
Eğitim
Elektroterapi, sıcak tedavisi, soğuk tedavisi
Fitness eğitimi
Sağlık promosyonu
Hidroterapi, balneoterapi
Nörogelişimsel terapi, nörofasilitasyon
Ortez, bantlama, atel
Solunum tedavisi
Beceri eğitimi
Kuvvet eğitimi
Germe, mobilizasyon, manipulasyon, masaj
Bu alanda uygun değer yoktur
Problem
Bu problem listesi fizyoterapistler tarafından tedavi edilen problemleri geniş kategoriler halinde kapsamak için geliştirildi. Problemin fizyoterapi uygulaması düzeyinde tanımlandığını dikkate alınız. Eğer bir yayında tedavi edilen problem bunlardan herhangi birisine uygun değilse, “Bu alanda uygun değer yoktur” kodu kullanılmalıdır.
Balgam (sputum) temizliğinde zorluk
Kırılganlık
Bozulmuş ventilasyon
İnkontinans
Motor inkoordinasyonu
Kas kısalığı, azalmış eklem uyumu
Kas kuvvetsizliği
Ödem
Ağrı
Azalmış egzersiz toleransı
Azalmış iş toleransı
Cilt lezyonu, yara, yanık
Bu alanda uygun değer yoktur
Vücut bölümü
Bu kategoriler tedavi edilen vücut bölümünü ifade ediyor. Eğer tedavi edilen bir vücut bölümü yoksa ya da uygulama bir vücut bölümünden ziyade tüm vücut sistemlerine yönelikse (örneğin, inmeden sonra yürüme eğitimi), “Bu alanda uygun değer yoktur” kodu kullanılmalıdır.
Baş ya da boyun
Üst kol, omuz ya da omuz kuşağı
Önkol ya da dirsek
El ya da el bileği
Göğüs (kardiyotorasik çalışmalar için)
Torakal omurga
Lumbar omurga, sakroiliak eklem ya da pelvis
Perine ya da genito-üriner sistem
Uyluk ya da kalça
Bacak ya da diz
Ayak ya da ayak bileği
Bu alanda uygun değer yoktur
Konu
Bu kategoriler fizyoterapistler tarafından tedavi edilen spesifik populasyonları ifade etmektedir. Eğer belirli bir yayının konusu bunlardan herhangi birisine uymuyorsa, “Bu alanda uygun değer yoktur” kodu kullanılmalıdır.
Serebral palsi
Serebral palsi yönetimini değerlendiren makaleler içermektedir
Kronik ağrı
Kas-iskelet ya da nörolojik kaynaklı kronik ağrıyı içeren, kronik ağrı yönetimini değerlendiren yayınları içerir
Kronik solunum hastalığı
İnterstisyel akciğer hastalığı, bronşiektazi ve kronik obstrüktif pulmoner hastalığı içeren kronik solunum hastalığı yönetimini değerlendiren yayınları içerir
Nörotravma
Spinal kord yaralanması ya da travmatik beyin yaralanması yönetimini değerlendiren yayınları içerir
Whiplash
Whiplash ve eşlik eden bozuklukların yönetimini değerlendiren yayınları içerir
Bu alanda uygun değer yoktur
